Μια κριτική στο ντοκιμαντέρ για το 722ΤΜΧ- Η αποθέωση του "Σιλωάμ" και το "ρίξιμο".

Πήγα στην προβολή του ντοκιμαντέρ του Γιάννη Κουφονίκου στο δημαρχείο σήμερα το βράδυ και ενώ είχα την καλύτερη διάθεση εξ αιτίας του θέματος, που ήταν οι πρόσφυγες στο 722ΤΜΧ και η ζωή τους εκεί από τον Απρίλιο που ήρθαν στην πόλη μας, όσο εξελίσσονταν η προβολή τόσο μεγάλωνε μέσα μου η απογοήτευση και ο εκνευρισμός. Όταν ολοκληρώθηκε η προβολή μια πικρή γεύση έμεινε και βγήκα για τσιγάρο διότι δεν ήθελα να «χαλάσω» το γιορτινό κλίμα που επικρατούσε στην.....

αίθουσα και ούτε βέβαια να μειώσω στο ελάχιστο τη δουλειά του σκηνοθέτη και όλων των συντελεστών. Ήταν η βραδιά τους και το δικαιούνταν αφού όπως τονίστηκε κατ΄ επανάληψη δούλεψαν εθελοντικά και μάλιστα οι περισσότεροι ξόδεψαν κάποιο διάστημα από τις καλοκαιρινές τους διακοπές για να συμβάλλουν στο γύρισμα.

Η πικρή γεύση που μου έμεινε είχε δυο γεννεσιουργούς παράγοντες. Η μονομέρεια του φιλμ που με με μια άκριτη προσέγγιση πέρασε από την εξαγνιστική κολυμβήθρα του Σιλωάμ την κυβέρνηση και τις ΜΚΟ και τον εκπρόσωπο της τοπικής έντυπης εφημερίδας του οποίου ζητήθηκε η άποψη για τον ρόλο του τοπικού τύπου στο όλο ζήτημα και αφετέρου απαξίωσε πλήρως την δράση και προσφορά των οργανωμένων Συλλογικοτήτων της πόλης με πρώτη και καλύτερη την δράση της Αντιφασιστικής Πρωτοβουλίας Αλεξάνδρειας που εν πολλοίς έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην δημιουργία ενός κλίματος φιλοξενίας και αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες τόσο το διάστημα που αυτοί είχαν εγκλωβιστεί στον ΣΕΑ Πλατάνου όσο και τον πρώτους κυρίως μήνες που εγκαταστάθηκαν στην Αλεξάνδρεια.

Στο φιλμ παρελαύνουν οι εκπρόσωποι των ΜΚΟ που συνάντησαν οι δημιουργοί του και εξιστορούν την δράση τους αφενός και περιγράφουν την κατάσταση. Εύλογες είναι οι απαντήσεις τους αφού τόσο αυτοί που είναι επαγγελματίες όσο και οι εθελοντές μέλη των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται εντός του 722ΤΜΧ αυτό ξέρουν αυτό κάνουν και αν μη τι άλλο υπερασπίζονται και προβάλλουν το έργο τους. Ουδεμία παράμετρος δεν αναδείχτηκε όπως για παράδειγμα το έλλειμμα που υπάρχει μεταξύ αυτών των οργανώσεων και της τοπικής κοινωνίας ώστε να προκύψει μια ώσμωση μεταξύ αυτών των κοινοτήτων. Μιας κοινότητας των ντόπιων και αυτής των προσφύγων που είναι ωσεί παρόντες, μια κοινότητα «φάντασμα» δεδομένου ότι καμιά δράση ενσωμάτωσης δεν έχει γίνει από καμιά ΜΚΟ. Εξ άλλου, ποια δράση θα μπορούσαν να κάνουν όταν απουσιάζει από την ατζέντα τους αφενός και όταν δεν είναι αυτός ο ρόλος τους. Παρά το γεγονός αυτό όμως ακούσαμε τον αφηγητή που προφανώς βασίστηκε σε ένα σενάριο να συμπεραίνει ότι απουσιάζει αυτή ακριβώς η αλληλεπίδραση.

Απουσιάζει από το φιλμ η δράση των εθελοντών κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής που είτε κατά μόνας είτε μέσω των συλλογικοτήτων που δραστηριοποιήθηκαν βοήθησαν τα μέγιστα και διαμόρφωσαν με την συνεχή και επίμονη δράση τους το κλίμα στην τοπική κοινωνία ώστε να μην εμφανιστούν φαινόμενα ξενοφοβίας. Υπάρχει το αντεπιχείρημα ότι ο στόχος του ντοκιμαντέρ ήταν να αναδειχτεί ο ρόλος του στρατού στην διαχείριση της υπόθεσης αυτής. Θεωρώ ότι ο στρατός δεν έχει ανάγκη τέτοιας ωραιοποίησης διότι ως μηχανισμός του κράτους είναι γνωστός ο ρόλος του και η αποστολή του και εν προκειμένω εκτελούσε διαταγές. Δεν μπορούσε δηλαδή να κάνει αλλιώς έστω και αν διαφωνούσε όπως πολύ χαρακτηριστικά είπε ένας στρατιωτικός που μίλησε στην κάμερα. Και δεν είχε άδικο. Όπως επίσης κανείς δεν μπορεί να μην συγχαρεί τον ρόλο το διοικητή που αν μη τι άλλο συνέβαλε τα μάλα στην ομαλή  ένταξη των προσφύγων αξιοποιώντας όποιο χέρι βοήθειας εμφανίζονταν μπροστά του. Το βιώσαμε όλοι όσοι πήγαμε από την πρώτη μέρα στο 722. Ωστόσο, το ξαναλέω, δεν μπορούσαν να μην εκτελέσουν τις διαταγές που είχαν. Έκαναν την δουλειά τους πολύ καλά ως όφειλαν. Τόσο απλά.

Μίλησε στην κάμερα του σκηνοθέτη ο δημοσιογράφος του ΠΟΛΙΤΗ που έκανε θετική αξιολόγηση του τοπικού τύπου βάζοντας προφανώς και την εφημερίδα του μέσα στο πλαίσιο όσων λειτούργησαν θετικά και συνέβαλαν ώστε να μην έχουμε φαινόμενα ξενοφοβίας. Μάλιστα έκανε μια έμμεση αναφορά σε μια εξαίρεση και όλοι καταλάβαμε ότι αναφέρονταν στο ρατσιστικής λογικής και «έμπνευσης» αστείο που γράφτηκε ότι οι πρόσφυγες κατέστρεψαν τον σταυρό από το εκκλησάκι που βρίσκεται μέσα στο 722. Ωστόσο, ο ίδιος δημοσιογράφος δεν αναφέρθηκε στην στάση της εφημερίδας του, της οποίας είναι ιδιοκτήτης, και τις πρώτες μέρες της έλευσης των προσφύγων αλλά και όλο το διάστημα που αυτοί ήταν εγκλωβισμένοι στον Πλάτανο δεν έγραψε μια θετική κουβέντα, ένα θετικό σχόλιο παρακίνησης των αναγνωστών του να σταθούν με αλληλεγγύη απέναντί τους. Απενεντίας, είδαμε ρεπορτάζ που δικαιολογούσαν τις ρατσιστικές και ξενοφοβικές φωνές συμπολιτών που αντιδρούσαν εν χορώ μέσα στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου της Αλεξάνδρειας όταν αυτό ομόφωνα μετά από πρόταση του δημάρχου πήρε απόφαση ότι οι πρόσφυγες είναι καλοδεχούμενοι. Να θυμίσω ότι αντιρατσισμός αλά καρτ δεν υπάρχει.

Απουσιάζει η απάντηση στον προβληματισμό του αφηγητή ότι ο χειμώνας που έρχεται (το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε το καλοκαίρι) θα δημιουργήσει προβλήματα. Και η απάντηση έπρεπε να δοθεί από την πολιτική και δη από την κυβέρνηση που αν και γνωρίζει ότι η κατάσταση είναι ημιμόνιμη θα έπρεπε ήδη να έχει φροντίσει να τοποθετήσει τους λυόμενους οικίσκους ώστε να πάψουν οι πρόσφυγες να διαμένουν στις σκηνές.

Απουσίαζε από το ντοκιμαντέρ ο ρόλος και η δράση τόσο του δήμου που ήταν σημαντική εντός του 722ΤΜΧ όσο και μελών της τοπικής κοινωνίας που είτε θεσμικά ο πρώτος είτε χωρίς δημοσιότητα οι πολίτες είχαν καθοριστική προσφορά. Και αυτό φάνηκε από την ερώτηση- παρατήρηση που έκανε στην συζήτηση που ακολούθησε ένας θεατής.

Η πικρή γεύση συνεχίζει να υπάρχει παρά το γεγονός ότι ένας, μόνο ένας, βρέθηκε να επισημάνει την παράλειψη του δημιουργού να αναφερθεί στις συλλογικότητες που δούλεψαν και στους δεκάδες, εκατοντάδες κατοίκους που πρόσφεραν ό,τι μπορούσαν για τους πρόσφυγες. Θα μπορούσε να είχε «σωθεί η παρτίδα» αν ο σκηνοθέτης που άκουσε αυτή την επισήμανση από τον ομιλητή (Στ. Μίχος) έλεγε κάτι. Προτίμησε όμως να σιωπήσει δείχνοντας (;) προφανώς ότι ορθώς έπραξε θεωρώντας ίσως αμελητέα την προσφορά τους.

Ωστόσο, και παρά τα όσα κατέγραψα παραπάνω, θα επαναλάβω ότι η προσπάθεια αξίζει συγχαρητηρίων και θα ήταν ολοκληρωμένη αν δεν υπήρχαν αυτά τα σημεία που περιέγραψα και θα παρακαλούσα τον Γιάννη Κουφονίκο να τα αξιολογήσει και δημιουργικά και όχι να τα εκλάβει ως κακόπιστο σχόλιο.