Ο Θαν. Αγαπητός στην Περιφέρεια για τα σκουπίδια και την διαχείρισή τους

«Αν κάποιος μέσα στο Περιφερειακό Συμβούλιο νομίζει ότι είναι η ίδια η σύσταση των σκουπιδιών στo Πανόραμα και η ίδια των σκουπιδιών στο Δενδροπόταμο, αν κάποιος νομίζει ότι είναι ίδια η εικόνα του ιδιοκτήτη εργοστασίου ΣΔΙΤ που τρώει λεφτά από τα σκουπίδια και η εικόνα του ανθρώπου που ψάχνει στα σκουπίδια για να φάει, τότε πλανάται πλάνην οικτράν.

Όντως, δεν υπάρχει μνημονιακός και αντιμνημονιακός τρόπος να μαζεύεις τα σκουπίδια. Υπάρχει όμως ταξικός τρόπος να τα διαχειρίζεσαι: είτε προς.....
όφελος του κεφαλαίου, των κάθε λογής Μπομπολαίων, της Τράπεζας Πειραιώς και λοιπών χορηγών της κυβέρνησης, είτε προς όφελος της εργαζόμενης πλειοψηφίας, της υγείας, του περιβάλλοντος και των εργασιακών σχέσεων.

Η πρόοδος της τεχνολογίας, τα υλικά, η ίδια η επιστημονική γνώση μάς παρέχουν τη δυνατότητα να υπάρξει μια εντελώς διαφορετική διαχείριση των απορριμμάτων. Η μείωση της παραγωγής σκουπιδιών, η επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή, η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση προσφέρουν τη δυνατότητα να υπάρχει, σήμερα κι όχι στο απώτερο μέλλον, ένα σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων με δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα, με δημοκρατική σχεδίαση, που θα εξασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση του τέλους για τους πολίτες, την υγεία όλων μας και νέες θέσεις μόνιμης εργασίας -άλλωστε η διαχείριση των σκουπιδιών είναι μόνιμη κι όχι παροδική ανάγκη. Ένα σύστημα που έχει μία απαραίτητη προϋπόθεση: να σχεδιάζεται και να χρηματοδοτείται από το δημόσιο, με γνώμονα τις ανάγκες της κοινωνικής πλειοψηφίας κι όχι το κέρδος του κάθε μεγαλοεργολάβου.

Εισάγεται για συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο η πρόταση αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακού Σχεδιασμού για τα Απορρίμματα). Πίσω από τα μεγάλα και ωραία λόγια, πίσω από τις υποσχέσεις για την προώθηση της ανακύκλωσης, πίσω από τις δηλώσεις για «εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης» και τις  σελίδες του ΠΕΣΔΑ δεν κρύβεται τίποτε άλλο παρά η παράδοση της διαχείρισης των σκουπιδιών (άρα και του περιβάλλοντος, της υγείας όλων μας και των δημοτικών τελών που θα κληθούμε να πληρώσουμε) στο ιδιωτικό κεφάλαιο, με τους όρους που αυτό θα θέσει. Ό,τι ακριβώς  μας έφερε δηλαδή στη σημερινή κατάσταση, κι ό,τι ακριβώς αντιπαλεύουμε τόσα χρόνια!

Μερικές απλές αλήθειες που δεν θα διαβάσετε στις  σελίδες του νέου ΠΕΣΔΑ:

-Τι αλλάζει με τον νέο ΠΕΣΔΑ;

Σχεδόν τίποτα, συνεχίζεται κανονικά το έγκλημα και όλα τα άλλα παραπέμπονται στις καλένδες και τις καλές προθέσεις που θα έχουν οι επιχειρηματίες.

-Ποιος θα πληρώσει το νέο σχεδιασμό;

Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι συνταξιούχοι, όλοι εμείς, μέσω των φόρων, των δημοτικών τελών που θα αυξηθούν, του τέλους ανακύκλωσης, του «τέλους ταφής» και των προγραμμάτων «πληρώνω όσο πετάω» που θα μας χαρατσώνουν επιπλέον για τα σκουπίδια μας.

-Ποιος κερδίζει από το νέο ΠΕΣΔΑ;

Οι ίδιοι εργολάβοι που κέρδιζαν και πριν. Θα μοιραστούν τα κέρδη οι μονάδες ΣΔΙΤ, ΚΔΑΥ, «πράσινα σημεία», ανακυκλώσιμα υλικά, Αποτεφρωτήρα, επιδοτήσεις ΕΣΠΑ κλπ.

-Ποιος θα χάσει από το νέο ΠΕΣΔΑ;

Το περιβάλλον και η υγεία όλων μας, αν δεν τον ανατρέψουμε!

Είμαστε ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ στο σχέδιο του ΠΕΣΔΑ που εισάγει η διοίκηση, το ΚΑΤΑΨΗΦΙΖΟΥΜΕ και παλεύουμε για να ανατραπεί, γιατί:

1.     Εδώ και δύο χρόνια, παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις και τις κινήσεις εντυπωσιασμού τον πρώτο καιρό, η κατάσταση της διαχείρισης των απορριμμάτων δεν έχει αλλάξει στο παραμικρό! Η ανακύκλωση συνεχίζει να γίνεται από τα ιδιωτικά συμφέροντα που λυμαίνονται το «τέλος ανακύκλωσης», ενώ η ανακύκλωση δεν φτάνει ούτε στο 4% των σκουπιδιών (εν έτει 2016!). Μικρά και μεγάλα συμφέροντα -τα ίδια, όπως και παλιότερα- περιμένουν να λάβουν κομμάτι της «πίτας» από τα ΕΣΠΑ για τη διαχείριση των απορριμμάτων.

2.     Προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο νέος ΠΕΣΔΑ στηρίζεται στην αποκεντρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, στη διαχείριση δηλαδή σε επίπεδο Δήμου, γειτονιάς και νοικοκυριού -μιας και αυτό είναι το «επιστημονικά ορθό». Δυστυχώς, πρόκειται για μια αντιστροφή της πραγματικότητας: η «αποκέντρωση» που επιχειρείται στον ΠΕΣΔΑ είναι απλώς το άλλοθι για να πέσει το βάρος της αποτυχίας της δημόσιας διαχείρισης -και της συνακόλουθης ιδιωτικοποίησης- των απορριμμάτων στους Δήμους και στους ίδιους τους πολίτες!

Τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης που κατάρτισαν οι Δήμοι (και περιλαμβάνονται αυτούσια στον ΠΕΣΔΑ), δεν προβλέπουν ούτε το κοστολόγιο, ούτε τους πόρους, ούτε το προσωπικό, ούτε την υποδομή που θα τα υλοποιήσει -άρα είναι στον αέρα. Υποχρέωση της Περιφέρειας είναι να δημιουργήσει, όχι ένα «συγκεντρωτικό» μοντέλο διαχείρισης, αλλά ένα δημόσιο σύστημα διαχείρισης με δημόσια χρηματοδότηση, εντός του οποίου οι Δήμοι θα μπορούσαν να αναπτύξουν τα Τοπικά Σχέδια και οι πολίτες να συμβάλλουν κάνοντας τη διαλογή στην πηγή. Η Περιφέρεια προτιμά να «πετάξει το μπαλάκι» στους Δήμους και να νίψει τας χείρας της για το τι θα γίνει (για το πώς θα περάσουν όλα στα χέρια εργολάβων), ενώ ξέρει πολύ καλά ότι ήδη πολλοί Δήμοι, με πρόσχημα την έλλειψη προσωπικού, δίνουν ήδη τη διαχείριση σε ιδιώτες…

3.     Ο νέος ΠΕΣΔΑ βρίθει ευχολογίων: για την ανακύκλωση που πρέπει να αυξηθεί, για τη διαλογή στην πηγή, για διαφορετικά ρεύματα απορριμμάτων και άλλες εύηχες και «επιστημονικά ορθές» προτάσεις. Από τη στιγμή όμως που δεν προβλέπεται το πώς θα χρηματοδοτηθούν όλα αυτά και σε ποιες υποδομές θα λειτουργήσουν, το συμπέρασμα είναι απλό: από τις 85 σελίδες θα προχωρήσει μόνο ό,τι θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ ή/και ό,τι συμφέρει τους ιδιώτες (αυτά τα δύο, βέβαια, εν πολλοίς ταυτίζονται…). Από τη στιγμή που δεν αναφέρεται τίποτα για τις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού που έχουν ανάγκη οι Δήμοι (ακόμη και η παλιά υπόσχεση ότι το προσωπικό της καθαριότητας θα εξαιρεθεί από την απαγόρευση προσλήψεων, όχι μόνο έχει ξεχαστεί από την κυβέρνηση, αλλά δεν αποτελεί καν έστω μια απλή αναφορά μέσα στον ΠΕΣΔΑ), προφανώς η διαχείριση των απορριμμάτων θα βασιστεί στα πεντάμηνα, τις ΚΟΙΝΣΕΠ, τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους και τους εργολάβους καθαριότητας -με ό,τι σημαίνει αυτό για τις σχέσεις εργασίας, για την υγεία, την ασφάλεια και τη ζωή των εργαζομένων. Από τη στιγμή που δεν αναφέρεται καμία πρόθεση ίδρυσης δημόσιων υποδομών, προφανώς η διαχείριση θα συνεχίσει να ανατίθεται στα ιδιωτικά ΚΔΑΥ, τις εταιρείες ανακύκλωσης, σε μικρούς και μεγάλους εργολάβους, και τα περισσότερα απορρίμματα θα καταλήγουν στις υπάρχουσες χωματερές. Τόσο περισσότερα «τυχαία» ατυχήματα, όπως οι πυρκαγιές, θα συνεχίσουν να γεμίζουν με τοξικά τη ζωή και τα πνευμόνια μας.Πόσο μάλλον που το νέο ΕΣΠΑ προβλέπει τη συμμετοχή ιδιωτών σε κάθε στάδιο των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, και ο νέος ΠΕΣΔΑ -όχι τυχαία- θέτει σε προτεραιότητα την «οικονομική ανταποδοτικότητα» κάθε μονάδας.

4.     Όχι μόνο θα συνεχίζει να λειτουργεί το περιβαλλοντικό έγκλημα των χωματερών, αλλά θα επιβαρυνθούν κι άλλο! Όλα αυτά είναι θεσμοθετημένα στο Ν. 3164/2003, τον οποίο όχι μόνο δεν ανατρέπει, αλλά πάνω του βασίζεται ο νέος ΠΕΣΔΑ. Οι «ασάφειες» του ΠΕΣΔΑ και η απουσία οποιασδήποτε συγκεκριμένης χωροθέτησης απλώς προσπαθούν να κρύψουν εντέχνως την απλή αλήθεια ότι το περιβαλλοντικό έγκλημα θα συνεχιστεί και θα ανοίξει και σε νέες περιοχές. Κι αυτό πολύ πέραν του 2020!

5.     Η ανακύκλωση συνεχίζει να δίνεται βορά στους ιδιώτες, λ.χ. μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Ανακύκλωσης ΑΕ. Η ΕΕΑ ΑΕ είναι μοναδικό παράδειγμα ιδιωτικής εταιρείας που εισπράττει (και διαχειρίζεται προς όφελός της) ένα δημόσιο φόρο: το τέλος ανακύκλωσης! Ένα τέλος που πληρώνουμε όλοι προκειμένου να γίνεται ανακύκλωση, είναι αυτό που χρηματοδοτεί τους μπλε κάδους, που είναι ακατάλληλοι για ανακύκλωση: τα σύμμεικτα απορρίμματα των μπλε κάδων καταλήγουν σε τεράστιες ποσότητες στις χωματερές, αφού η ανάκτηση ανακυκλώσιμου υλικού από τους μπλε κάδους είναι ελάχιστη. Η Περιφέρεια, όχι μόνο δεν αμφισβητεί την ΕΕΑ και το μπλε κάδο, αλλά ούτε καν διεκδικεί τα ποσά του τέλους ανακύκλωσης (που είναι δικά μας χρήματα), με τα οποία θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει την διαλογή στην πηγή με προσωπικό και απορριμματοφόρα των Δήμων. Ποιος όμως να τα βάλει με την Coca-Cola (3E), τη μεγαλομέτοχο της ΕΕΑ; Για χάρη της θα συνεχίσουμε να παράγουμε σύμμεικτα απορρίμματα από τους μπλε κάδους και θα συνεχίσουμε να τα θάβουμε στις χωματερές .

Το ίδιο βέβαια ισχύει και για άλλα ρεύματα ανακύκλωσης (όπως ηλεκτρικά, μπαταρίες, ελαστικά, ορυκτέλαια) που η διαχείρισή τους έχει δοθεί στους ιδιώτες -και θα συνεχίσει, χωρίς κανέναν έλεγχο, ακόμη κι αν πρόκειται για επιβλαβή για τη δημόσια υγεία υλικά.

6.     Ποιος θα πληρώσει το κόστος για όλο αυτό το σχέδιο; Μα φυσικά ο καθένας από μας. Η αρχή της ΕΕ λέει «ο ρυπαίνων πληρώνει» -και ο ρυπαίνων για την ΕΕ και την Περιφέρεια είμαστε εμείς οι πολίτες! Αντί να είναι στόχος η μείωση των συσκευασιών και όλων των υλικών που δεν είναι ανακυκλώσιμα από τις βιομηχανίες, που είναι οι πραγματικοί παραγωγοί των αποβλήτων, στοχοποιούνται οι κάτοικοι. Από 1/1/2015, μάλιστα, έχει επιβληθεί επιπλέον «τέλος ταφής» για όσα απορρίμματα καταλήγουν σε Χώρους Ταφής, το οποίο το πληρώνουμε όλοι εμείς, λες και εμείς ευθυνόμαστε! Σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό (ΕΣΔΑ), το κόστος για όσα απορρίμματα θάβονται ξεκίνησε από 35 ευρώ (2015) και θα φτάσει τα 60 ευρώ τον τόνο ως το 2020. Πλάι σε όλα αυτά, ο ΠΕΣΔΑ προβλέπει επιπλέον χαράτσωμα μέσα από τα προγράμματα «Πληρώνω όσο Πετάω». Αντί να μειώνονται τα δημοτικά τέλη και να προστατεύεται το περιβάλλον μέσω της ανάκτησης υλικών που θα μπορούσε να γίνει από ένα δημόσιο σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων, απλώς θα κληθούν να καλύψουν το κόστος των εργολάβων τα συνήθη υποζύγια, ο λαός που στενάζει υπό το βάρος της ληστρικής φοροεπιδρομής του Μνημονίου!

7.     Στον ΠΕΣΔΑ κάνουν δειλά δειλά την εμφάνισή τους κι άλλοι τρόποι «διαχείρισης» των απορριμμάτων που έχουν αποδειχτεί περιβαλλοντικά καταστροφικοί. Σε σημεία γίνεται λόγος για «ενεργειακή αξιοποίηση» (πρόκειται για μια πιο κομψή έκφραση για την καύση του σύμμεικτου σκουπιδιού -την τεχνολογία που το κίνημα αντιπάλεψε αποδεικνύοντας πόσο καταστροφική είναι για το περιβάλλον.

Είναι πολλά τα λεφτά, λοιπόν!

Πράγματι, είναι. Η διαχείριση των απορριμμάτων έχει ένα τζίρο που ετησίως πλησιάζει τα 500 εκ. ευρώ. Δεν είναι τυχαία η εμπλοκή μεγάλων Ομίλων (Μπόμπολας, Λάτσης κλπ) που εποφθαλμιούν αυτά τα κονδύλια. Ούτε είναι τυχαία η εμπλοκή του γερμανικού κεφαλαίου και του Φούχτελ που περιοδεύει την χώρα πρακτορεύοντας την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των σκουπιδιών. Χρήματα των εργαζομένων, των ανέργων, των συνταξιούχων, των νέων, αντί να τους επιστρέφουν με εξοικονόμηση φυσικών πόρων, μείωση των δημοτικών τελών, προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας όλων μας, αλλά και νέες θέσεις μόνιμης εργασίας, μέσα από ένα δημόσιο σύστημα διαχείρισης, γίνονται βορά στα νύχια της πιο άθλιας μαφίας: των εργολάβων των σκουπιδιών!

Είναι προφανές ότι το υπάρχον πλαίσιο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κ. Μακεδονία, και στις λοιπές Περιφέρειες,  είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της άρχουσας τάξης και της λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος, ώστε να μεταφέρονται όλα τα οικονομικά και άλλα κόστη της διαχείρισης των απορριμμάτων και του περιβάλλοντος στη λαϊκή πλειοψηφία. Δεν αντιμετωπίζεται όταν παραμένει εγκλωβισμένο στις κατευθύνσεις, οδηγίες και χρηματοδοτήσεις  της Ε.Ε., οι οποίες προωθούν συγκεκριμένες επιδιώξεις και στόχους, την επιχειρηματικότητα και την καπιταλιστική κερδοφορία. Όσο παραμένει μέσα στο πλαίσιο, δηλαδή της κυβερνητικής πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που είναι η μνημονιακή αποδοχή των ιδιωτικοποιήσεων, της φτωχοποίησης του εργαζόμενου λαού και της διάλυσης του κοινωνικού ιστού προς όφελος των τραπεζών και των μεγάλων ομίλων.

Αυτό το πλαίσιο πρέπει να ανατραπεί και να διασφαλιστεί ο ουσιαστικός  δημόσιος και κοινωνικός χαρακτήρας της όλης διαχείρισης των απορριμμάτων. Επιβάλλεται η δημιουργία ενός δημοσίου συστήματος διαχείρισης των Αστικών στερεών αποβλήτων, με ενδιάμεσες διαδημοτικές δομές και πλήρη πρόληψη, μείωση, διαλογή στην πηγή, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, επαναχρησιμοποίηση. Με προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των κατοίκων, χωρίς αύξηση των δημοτικών τελών, και με προστασία των θέσεων και των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων στην αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων, των υπαλλήλων των ΟΤΑ και όχι των εργολάβων που καραδοκούν να μπουν ακόμη και σε αυτό το κομμάτι, του μαζέματος των σκουπιδιών. Είναι αναγκαία η δημιουργία ενιαίου δημόσιου φορέα ανακύκλωσης και η  κατάργηση της υπάρχουσας σύμβασης με την ΕΕΑΑ (και τις άλλες ιδιωτικές εταιρείες ΣΕΔ) που δίνει ουσιαστικά τον έλεγχο της ανακύκλωσης στο κεφάλαιο και τις επιδιώξεις του. Είναι αναγκαία η εθνικοποίηση όλων των συστημάτων και η ένταξή τους σε αυτόν τον φορέα.

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ να αποσυρθεί το σχέδιο ΠΕΣΔΑ γιατί δεν ανταποκρίνεται ούτε στο ελάχιστο στις παραπάνω προϋποθέσεις, αλλά είναι κομμένο και ραμμένο στις κατευθύνσεις της ΕΕ και στην επιδίωξη κέρδους μεγάλων και μικρών επιχειρηματικών ομίλων.

ΚΑΛΟΥΜΕ το Περιφερειακό Συμβούλιο να μην προχωρήσει στην ψήφιση αυτού του ΠΕΣΔΑ. Τα κινήματα, οι επιστημονικοί φορείς και όλοι οι πολίτες να σχεδιάσουν το μόνο πραγματικά «εναλλακτικό» σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων: ένα δημόσιο σύστημα, με δημόσια χρηματοδότηση, δημοκρατική σχεδίαση, φιλικό στο περιβάλλον και την υγεία όλων μας, με μόνιμες θέσεις εργασίας, κι αυτό να έρθει για ψήφιση στο Περιφερειακό Συμβούλιο.