Γονική ανευθυνότητα στο νερό. SOS συμβουλές για την θάλασσα από μία Ναυαγοσώστρια!

photo via deminius.tumblr.com/

Μαγιώ βάλαμε, μπρατσάκια έχουμε. Είμαστε έτοιμοι για μπάνιο;
«ε καλά, ναυαγοσώστρια, δεν έφαγε και τίποτα ο δίχρονος γιος μου πριν μπούμε στην πισίνα...»

Ήταν πέρσι το Καλοκαίρι σε small luxury hotel κάπου στα ανατολικά παράλια της Χώρας, όταν εργαζόμενη ως ναυαγοσώστρια άκουσα από μπαμπά το παραπάνω εκπληκτικό, κλάσματα δευτερολέπτου αφότου ο πιτσιρικάς είχε κάνει εμετό, μπαίνοντας στην πισίνα. Προφανώς διότι είχε φάει, και μάλιστα, ελάχιστο χρόνο πριν...
έρθει σε επαφή με το νερό.
Και δεν ήταν το μοναδικό που άκουσα. Πολύ δε περισσότερο, δεν ήταν το μοναδικό που αντιμετώπισα ως γονική ανευθυνότητα στο νερό.

Γιατί ο εν λόγω μπαμπάς, δεν σκέφθηκε καν ότι, ένα ποτήρι γάλα είναι πλήρες γεύμα για δίχρονο, πόσο μάλλον όταν συνοδεύεται από κέικ σοκολάτας!

Η περσινή ναυαγοσωστική μου εμπειρία ήταν μοναδική από δύο απόψεις. Πρώτον, διότι τεκμηρίωσε με τρόπο αδιαμφισβήτητο την ελληνική γονική ανευθυνότητα. Και θα μου επιτρέψετε τη γενίκευση, διότι τα σχετικά τεκμήρια, τείνουν στο άπειρο. Δεύτερον, διότι πλέον πιστεύω ακράδαντα, ότι ο Θεός της Ελλάδας δεν είναι απλά μεγάλος, είναι τεράστιος!

• Διότι δεν νοείται να έχεις 3 γιους, 10, 12, 13 ετών και αντί να τους μάθεις να κολυμπούν, προτιμάς να τους φοράς μπρατσάκια και να τους μαντρώνεις στην παιδική πισίνα, επειδή θέλεις, γονιέ, να πιείς καφέ με τους φίλους σου, θεωρώντας ότι, τα παιδιά είναι ασφαλή με τα μπρατσάκια στα 50εκ νερού.
• Δεν νοείται, τρεις μαμάδες να ταΐζουν τα παιδιά τους burgers & club sandwiches, να τα αφήνουν να μπουν στην πισίνα πριν περάσει καν ένα τέταρτο, και στην σύστασή μου «αν έχετε την καλοσύνη, επειδή είναι επικίνδυνο για τη ζωή και την υγεία τους, βγάλτε τα παιδιά από την πισίνα, μόλις έφαγαν», να απαντούν εν χορώ «και τι να κάνουμε 3 ώρες τα παιδιά μας, πώς να τα απασχολήσουμε!»
• Δεν νοείται να αφήνεις το 4χρονο κοριτσάκι σου να κοιμάται πάνω σε μια παιδική σανίδα surf, μέσα στο νερό, κάτω απ’τον καυτό αυγουστιάτικο ήλιο, ενώ εσύ, μανούλα, συζητάς με τις φίλες σου τα τρέχοντα κοσμικά.
• Δεν νοείται, μπαμπά, να σηκώνεσαι με το γιο σου από το τραπέζι του πρωινού και να πέφτετε στην πισίνα, εσύ γύρω στα 40 κι ο μικρός γύρω στα 12. Κι όταν σε ρωτώ, για να μη σε προσβάλλω «φαντάζομαι σκέτο καφέ, κι ο μικρός μια πορτοκαλάδα, ε;», βρίσκεις έξυπνο να απαντήσεις «έλα ρε, φάγαμε το άμπακο», και με αναγκάζεις να σου πω «θέλω να βγείτε τώρα από την πισίνα, γιατί είναι εξαιρετικά πιθανό να πρόκειται για το τελευταίο μπάνιο που απολαμβάνετε με το παιδί σας. Όσο κι αν προσπαθήσω με τα χέρια μου ως ανάνηψη, δεν είναι σίγουρο ότι θα σας επαναφέρει. Και το κοντινότερο νοσοκομείο είναι στις 2 ώρες, το Κέντρο Υγείας στη 1 ώρα και δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι ανοικτό και το ασθενοφόρο του με βενζίνη».
• Δεν νοείται να μαθαίνεις στο παιδί σου να λέει ψέματα θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι αν θα απαντήσει σωστά στη ναυαγοσώστρια «έφαγα πριν 3 ώρες» για να την ξεφορτωθείς, μπαμπά ελληνοαμερικανέ με σύζυγο ελληνοαμερικανίδα γιατρό παρακαλώ, αλλά εάν σε ενδιαφέρει η ζωή του παιδιού σου: σήμερα που είσαι μαζί του, κι αύριο που θα έχει μεγαλώσει και θα πρέπει ο εγκέφαλός του να είναι εκπαιδευμένος και να γνωρίζει και θέτει τα όρια της προσωπικής του ασφάλειας. Ναι, γιατί ρώτησα τα παιδιά στις 10.15 ένα πρωί, τι ώρα έφαγαν πρωινό, και η 14χρονη κόρη είχε έτοιμη την απάντηση «πριν 3 ώρες». Κοιταζοντας το ρολόι μου την ξαναρώτησα στρέφοντας το βλέμμα στους ανεύθυνους κι επικίνδυνους γονείς «δηλαδή θέλεις να μου πεις ότι ξύπνησες στις 7 κι έφαγες πρωινό στις 7.15 που η αίθουσα πρωινού ήταν κλειστή;» Το κοριτσάκι κατέβασε τα μάτια, ενώ γονείς συνέχισαν ανενόχλητοι τις διακοπές τους.

Ε ναι, λοιπόν, ο Θεος της Ελλάδας είναι τεράστιος! Διότι με τόση ανευθυνότητα, το ρεκόρ πνιγμών που έχουμε ετησίως σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσε να είναι διαγαλαξιακό.
Πώς να εξηγήσω άλλωστε το γεγονός ό,τι ο γονιός προτιμά να κουβαλά 3 σακούλες παιχνίδια, για να παρκάρει το παιδί του στη δήθεν ασφάλεια της παραλίας, αντί να το μάθει κολύμπι, να παίξει μαζί του στη θάλασσα, να το μάθει να τη σέβεται και να μην τη φοβάται;

Tο παιδί, θα μπει στο νερό για να γεμίσει το κουβαδάκι του, ή να αναζητήσει ένα παιχνίδι που πήρε η θάλασσα. Και τότε, ενδέχεται να αρχίσουν τα δύσκολα. Γιατί το παιδί έχει άγνοια κινδύνου, δεν έχει εξοικειωθεί με τη θάλασσα-φίλη του, δεν έχει την έννοια του γονιού να το προστατεύει. Κι είναι άπειρα τα περιστατικά πνιγμού, εκεί στα ρηχά, μ’ένα παιχνίδι στο χέρι.
Γιατί αυτό που αγνοεί, κι όταν μάθει, δύσκολα αποδέχεται ο Έλληνας γονιός, είναι ότι το πρώτο σημείο πνιγμού είναι τα 10 εκ νερού.

Πώς να εξηγήσω ότι ζούμε στη Χώρα με μία από τις μεγαλύτερες σε μήκος ακτογραμμές πανευρωπαϊκά κι ο Έλληνας αρνείται επίμονα να μάθει να κολυμπά. Επιλέγει να πηγαίνει μέχρι εκεί που πατώνει, πιστεύοντας ότι είναι ασφαλής. Να κάνει δυο απλωτές, για γυμναστική, και να τρέχει στην ξαπλώστρα περιμένοντας να έρθουν οι φρέντο, οι μπύρες, τα μοχίτος, οι ποικιλίες. Και μετά να ξαναμπεί για να δροσιστεί, ανεύθυνα, απερίσκεπτα.

Συνάμα, ο Ελληνας γονιός δε θέλει να μάθει κολύμπι το παιδί του. Προτιμά να δείχνει ότι το πονάει, φωνάζοντας «Γιαννάκηηηηηη, έλα να φας το αυγό σου». Διότι, επειδή εκείνος ή η ξαδέλφη του δεν πνίγηκαν τόσα χρόνια χωρίς γνώσεις κολύμβησης και αυτοπροστασίας, ενώ κατανάλωναν τροφή και ποτό σε ποσότητες μετα-Κατοχικής αφθονίας, είναι απολύτως βέβαιος ότι δεν πρόκειται να πνιγεί κανείς οικείος του. Ποτέ. Και όμως δυστυχώς, πνίγονται, καθημερινά, πολλοί.

Μα δε φταίει μόνον ο γονιός

Στη χώρα όπου, μια παραλία μία ώρα από την Αθήνα, με 3.000 λουόμενους, Κυριακή μεσημέρι Ιουνίου, με 5 beach bars έχει πύργο χωρίς ναυαγοσώστη, δεν μπορείς να περιμένεις πάρα πολλά.


Γιατί στ’αλήθεια, αν πέρσι ο ναυαγοσώστης είχε μηνιάτικο περίπου 800-1000 ευρώ στην παραλία, και φέτος κινείται στα 520, πες μου αρμόδια Δημοτική Αρχή κι έξυπνε Έλληνα επιχειρηματία, γιατί δεν προσλαμβάνεις; Λόγω κρίσης; Κάτσε μισό λεπτό να στο πω σε απλή αριθμητική Δημοτικού: με 2 ευρώ το φρέντο, εκείνη την Κυριακή, αν πούλησες μόνο φρέντο, θα μπορούσες να έχεις 2 ναυαγοσώστες για 3 μήνες και να σου περισσέψουν κιόλας. ‘Η εσύ στο Σχοινιά, με το ενοίκιο από 200 ξαπλώστρες μιας Κυριακής, θα μπορούσες να καλύψεις επίσης άνετα το μηνιάτικο.

Πλέον δε αυτών, όταν διαφημίζεις ως ατμομηχανή ανάπτυξης ή βαριά βιομηχανία τον τουρισμό, κύριε Κράτος, κάνεις ένα βασικό λάθος: αντιμετωπίζεις τον κατεξοχήν τομέα παροχής υπηρεσιών, με όρους 1800-1900μΧ. Διότι πώς αλλιώς να εξηγήσεις ότι ξενοδοχειακές μονάδες 4 αστέρων+, δεν κρίνουν απαραίτητο να βάλουν τον Κανονισμό της πισίνας και τους κανόνες ασφαλούς κολύμβησης σε κάθε δωμάτιο, μαζί με τις υπηρεσίες spa & τον τιμοκατάλογο του room service;

Πώς, Μεγαλοδύναμε, να εξηγήσω ότι, ενώ ο εξοπλισμός φαρμακείου του Ναυαγοσώστη ορίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 23/2000, μου παραδόθηκε στο small luxury hotel, σκισμένο φαρμακείο με ληγμένα panadol, ληγμένο μερκουροχρώμ, ληγμένη αμπούλα αδρεναλίνης, μισό πακέτο βαμβάκι και οδηγίες να ανοίγω ομπρέλες για τους πελάτες, κάτι το οποίο ουδέποτε έκανα, υπερασπιζόμενη την ασφάλεια του πελάτη και βασιζόμενη στο γράμμα του Νόμου;

Πώς να εξηγήσω ότι, σε θάλασσα με μόνιμα 4+ μπωφόρ, και παρά τις επίμονες εκκλήσεις μου, ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου αρνείται να κατεβάσει τη μηχανοκίνητη βάρκα που διαθέτει στην παραλία, για παν ενδεχόμενο;

Πώς να εξηγήσω ότι, σύμφωνα με τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας Ξενοδοχοϋπαλλήλων, πχ του Νομού Ηρακλείου, ο Ναυαγοσώστης ανήκει στην 4η κατηγορία εργαζομένων, μαζί με «Πλύντρια, Σιδερώτρια, Καθαρίστρια κοινοχρήστων χώρων, Μοδίστρα, Μανταρίστρια, Λαντζέρη, Λουτρονόμο, Προϊστάμενο και βοηθό ιατρών, Ντισκ Τζόκεϋ, Εργάτη αποθήκης, καθαριότητας ακτών, πισίνας, εργάτη γενικών καθηκόντων»;

Κι αυτό ενώ ο Ναυαγοσώστης, έχει εκ του Νόμου ευθύνη για ανθρώπινες ζωές, ένα λάθος ή αστοχία του μπορεί να κλείσει μια επιχείρηση στέλνοντας στην ανεργία πλήθος υπαλλήλων, εργάζεται σε εξαιρετικά δύσκολες καιρικές συνθήκες 7 ώρες την ημέρα, και ο εξοπλισμός φαρμακείου του προσδιορίζεται σε Προεδρικό Διάταγμα, όπως και οι αρμοδιότητές του!

Ο ναυαγοσώστης στις πολιτισμένες χώρες, αντιμετωπίζεται με σεβασμό, η σφυρίχτρα του είναι απαγορευτικό, η σύστασή του, νόμος. Στις πολιτισμένες, γιατί στην Ελλάδα, ακούει παρατήρηση αν ένα προειδοποιητικό σφύριγμα διακόψει τον ειρμό στο τάβλι, και θεωρείται ηθοποιός σε τηλεοπτική σειρά με κόκκινα μαγιώ, όταν δεν ακούει «Ναυαγοσώστρια, είσαι απαράδεκτη που δεν έχεις τρόμπα να φουσκώσω την κουλούρα του παιδιού».


photo via

Σας παρακαλώ, πιστέψτε ότι ο κάθε Γιαννάκης δε θα πάθει απολύτως τίποτα αν δε φάει το αυγό, το παγωτό, το καρπούζι, τα πατατάκια, τη σοκολάτα του στην παραλία ή την πισίνα. Αντίθετα, θα είναι μια χαρά, και το αποδεικνύει η ιατρική επιστήμη. Ο Γιαννάκης, ο Γιώργος, η Μαρία, η Ελένη, κι όλα τα παιδιά θα υποφέρουν όμως, (και οι γονείς τους μαζί), αν δεν πίνουν πολύ νερό για να αποφύγουν την αφυδάτωση. Νερό, όχι milk shakes. Λεμονάδα φυσική, ακόμα καλύτερα, με λίγη περισσότερη ζάχαρη, ως ηλεκτρολύτη.

• Μικροί και μεγάλοι πρέπει να φορούν αντιηλιακό σε πρόσωπο, χείλη και σώμα και να επαναλαμβάνουν τη χρήση του αρκετά συχνά. Να φορούν καπέλο και γυαλιά ηλίου polarized. Και μετά το μπάνιο, ντους και μια ενυδατική κρέμα. Και πάλι πολλά νερά, πολλά όμως!
• Δεν κολυμπάμε και δε βουτάμε σε θάλασσες που δε γνωρίζουμε, αν δεν τις εξερευνήσουμε λίγο (βάθος, βυθός, ρεύματα, βράχια) και δεν κολυμπάμε πέρα από τις σημαδούρες, γιατί μέχρι εκεί παρέχεται άμεση βοήθεια από Ναυαγοσώστη.
• Αντίστοιχα και στις πισίνες, ελέγχουμε το βάθος, ελέγχουμε ποιοι κολυμπούν γύρω μας, δεν προκαλούμε κίνδυνο, δεν θέτουμε τον εαυτό μας σε κίνδυνο (πχ με μπάλες, επικίνδυνες βουτιές).
• Σε καμία περίπτωση φαγητό ή ποτά πριν περάσει 3ωρο για να μπείτε στο νερό. Κράμπα στο στομάχι, δυσφορία, ναυτία, ζαλάδα, απώλεια αισθήσεων, πανικός, μπορούν να οδηγήσουν σε πνιγμό. Κι αυτά από τo φαγητό και το ποτό. Αντίστοιχα, σε καμία περίπτωση με εντελώς άδειο: καλό πρωινό, πλήρες μεσημεριανό και μετά την παρέλευση του 3ώρου, έτοιμοι για βουτιά!
• Να έχετε στην τσάντα ένα ελαφρύ αντισταμινικό για τσιμπήματα, να γνωρίζετε αν υπάρχουν αλλεργίες και να έχετε μαζί σας πάντοτε τα φάρμακα που έχει συστήσει ο γιατρός. Πάντοτε, αλλά όχι στον ήλιο!
• Αν υπάρχει πρόβλημα με την καρδιά, το αναπνευστικό, προσέχουμε ιδιαίτερα και δεν κολυμπάμε μόνοι/ες. Πάντα κάποιος κοντά, και όχι μακριά από την ακτή. Και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
• Αν έχουμε μείνει για ώρα στον ήλιο χωρίς νερό, χωρίς καπέλο, δεν μπαίνουμε στη θάλασσα. Επιλέγουμε τη σκιά, για να αποφύγουμε και την ηλίαση.
• Στα παιδιά, σωστικά μέσα ανάλογα με την ηλικία και το σωματότυπό τους. Η κουλούρα με καθισματάκι για μωράκια, με το γονιό πάντα μαζί. Μεγαλώνοντας, τουβλάκια στη μέση, μπρατσάκια, γιλέκο. Με το γονιό πάντα μαζί, δίπλα. Πάντα.
• Προσοχή: με τα 3 τελευταία μέσα, μπορεί το παιδί να γυρίσει με το κεφάλι μέσα στο νερό και να μην καταφέρει να επανέλθει. Ηρεμία, παρακαλώ. Ψυχραιμία,το πιάνετε ήρεμα, το γυρίζετε, το βγάζετε από το νερό. Να βήξει, να συνέλθει, να μη φοβηθεί. Αν δεν έχει πιεί ποσότητα νερού, στη σκιά, ήρεμα και του δίνετε νερό να πιεί να αλλάξει γεύση. Αν έχει πιεί νερό, απευθυνθείτε στο Ναυαγοσώστη ή κάποιο γιατρό που μπορεί να βρίσκεται κοντά. Αν δεν υπάρχει, πηγαίνετέ το σε ένα Κέντρο Υγείας, ή Νοσοκομείο για να το ελέγξουν και επικοινωνήστε με τον Παιδίατρο.
• Φορέστε γυαλάκια ή μάσκα στα παιδιά μέσα στο νερό, ιδιαίτερα αν μπουν σε πισίνα (το ίδιο ισχύει και για τους μεγάλους), για να προστατεύσετε τα μάτια σας από τα καθαριστικά κυρίως.
• Προσοχή στις βουτιές, καλύτερες και ασφαλέστερες λίγες «μπόμπες» στα βαθιά, λιγότερο ασφαλείς οι βουτιές με το κεφάλι. Παρακαλώ όχι κωλοτούμπες, μπορεί να χτυπήσουν πλάτη ή κεφάλι άσχημα, ούτε βουτιές με φόρα από μακριά.
• Αν αισθανθείτε ρίγη ή ζαλάδα βγείτε αμέσως από τη θάλασσα ή την πισίνα.
• Αν πάθετε κράμπα ή νιώσετε κούραση ενώ κολυμπάτε, ψυχραιμία. Ξαπλώστε ήρεμα πάνω στο νερό για να χαλαρώσετε λίγο. Το σώμα επιπλέει, μη φοβάστε. Όταν ηρεμήσετε, αν μπορείτε να κολυμπήσετε, ξεκινήστε αργά και ήρεμα. Αν όχι, καλέστε βοήθεια.
• Αν διαπιστώσετε ότι κάποιος κινδυνεύει, και έχετε γνώσεις ναυαγοσωστικής, τρέξτε να βοηθήσετε. Αν δε διαθέτετε γνώσεις ναυαγοσωστικής, φωνάξτε βοήθεια, φωνάξτε το ναυαγοσώστη αν υπάρχει. Αν δεν υπάρχει, γνωρίζετε κολύμπι αλλά δεν έχετε γνώσεις Ναυαγοσωστικής, πετάξτε στον πνιγόμενο ένα σωστικό μέσο (σωσίβιο, ξύλο, σχοινί, κουπί, μια πετσέτα στην πισίνα), μιλάτε του για να τον ηρεμήσετε και τραβήξτε τον προς τη στεριά. Αν πάλι είναι βαθιά, και θέλετε να βοηθήσετε, βουτήξτε. Κολυμπήστε με το κεφάλι έξω απ' το νερό για να είστε συνεχώς σε οπτική επαφή με τον πνιγόμενο. Προσεγγίστε τον από πίσω για ν' αποφύγετε τη "θανάσιμη περίπτυξη": ο πνιγόμενος θα σας δει σαν σανίδα σωτηρίας και αν τον πλησιάσετε από μπροστά διατρέχετε θανάσιμο κίνδυνο. Ρυμουλκήστε τον προς τα έξω απ' τα μαλλιά, το σαγόνι ή τις μασχάλες, ενώ του μιλάτε για να τον κρατάτε σε ηρεμία. Μόλις τον βγάλετε στην ξηρά καλέστε ασθενοφόρο κι αν υπάρχει γιατρός κοντά. Αν γνωρίζετε Πρώτες Βοήθειες, προχωρήστε σε ό,τι ορίζεται ως απαραίτητο σύμφωνα με την κατάσταση του πνιγόμενου.
• Αν βρεθείτε σε χώρο με ναυαγοσωστική κάλυψη, πείτε μια καλημέρα στο ναυαγοσώστη, αλλά σε καμία περίπτωση μη ζητήσετε να γίνει babysitter, σερβιτόρος στο beach bar, μεταφορέας ξαπλώστρας! Αν δείτε τέτοιες υπηρεσίες από ναυαγοσώστη, καλύτερα αλλάξτε παραλία ή πισίνα!
• Να καλέσετε σε βοήθεια όταν υπάρχει ανάγκη, για εσάς ή για κάποιον άλλο, γνωστό ή άγνωστό σας μέσα σε νερό. Δεν είναι κακό, δεν είναι ντροπή. Είναι πράξη υπευθυνότητας και σωτηρίας.

Και κάτι τελευταίο, απευθυνθείτε σε κάποιον υπεύθυνο και αναγνωρισμένο φορέα να εκπαιδευτείτε σε Πρώτες Βοήθειες. Ενδεικτικά, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός http://www.samarites.gr/?section=1323&language=el_gr το ΕΚΑΒ (στο οποίο μπορείτε να απευθυνθείτε και συλλογικά ως Σύλλογοι Γονέων, Σχολεία, κοκ), Σχολές Ναυαγοσωστικής, και άλλοι φορείς, μπορούν με ολιγόωρα προγράμματα να σας παρέχουν χρήσιμες γνώσεις που σώζουν ζωές.

Γιατί ποτέ δεν γνωρίζουμε τι θα μας συμβεί, πού θα βρισκόμαστε και πόσο κρίσιμα είναι τα πρώτα εκείνα λεπτά του κινδύνου.
Η θάλασσα, η πισίνα, το νερό θέλουν να τα σέβεσαι. Τότε θα σε σεβαστούν. Δε θέλουν φόβο, θέλουν εκπαίδευση, ηρεμία, συναίσθηση της ευθύνης από τους γονείς, τόσο για το χώρο που επιλέγουν να κολυμπήσουν, όσο και για την συνεχή προσοχή που πρέπει να έχουν στα παιδιά τους. Θέλουν αγάπη και λογική. Μόνο.

Καλά μπάνια, λοιπόν!

Ντεμίνα Μασούλα, PhD
Σύμβουλος Στρατηγικής
Επαγγελματίας Ναυαγοσώστρια