Μύθοι και πραγματικότητα για τη συλλογή – ανακύκλωση των πλαστικών καπακιών

του Προδρ. Θεοδωρακόπουλου*

Παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα την προσπάθεια που γίνεται από αρκετούς φορείς – επιχειρήσεις και ιδιώτες, με μηνύματα στον ηλεκτρονικό τύπο, με τοποθέτηση ειδικών κάδων εναπόθεσης και άλλους τρόπους, για να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες και να προχωρήσουν στη συλλογή πλαστικών καπακιών για «καλό σκοπό» όπως αναφέρεται.

Ποιες όμως είναι οι αλήθειες που συνοδεύουν αυτό το εγχείρημα και για τι ακριβώς πρόκειται;

Όλα ξεκίνησαν ουσιαστικά από ένα… ψέμα. Βρισκόμαστε πίσω στο 2010. Οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Παραπληγικών και Κινητικά Αναπήρων του νομού Πέλλας, με έδρα τα Γιαννιτσά, είδαν σε μια ιστοσελίδα πως 10.000 πλαστικά καπάκια ....

εμφιαλωμένου νερού και αναψυκτικών ανταλλάσσονται με ένα αναπηρικό ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο. Στον Σύλλογο, στα σχολεία, σε καφετέριες και ταβέρνες της περιοχής ευαισθητοποιήθηκαν και μέσα σε λίγες ημέρες ο αριθμός είχε καλυφθεί.

Όταν όμως απευθύνθηκαν σε εταιρείες εμφιάλωσης νερού και αναψυκτικών, διαπίστωσαν τη σκληρή πραγματικότητα. «Τέτοια προσφορά δεν υφίσταται», τους απαντούσαν.

Απόγνωση! Τα καπάκια που είχαν συγκεντρωθεί και άλλα που συνέχιζαν να καταφθάνουν στα γραφεία του Συλλόγου, αφού το εγχείρημα είχε δημοσιοποιηθεί και ευαισθητοποίησε αρκετούς, ήταν μάταιος κόπος;

Σ’ αυτές, όμως, τις αδιέδοξες περιπτώσεις συνήθως για να δοθεί λύση παρεμβαίνει «από μηχανής θεός» σύμφωνα με τους αρχαιοέλληνες τραγωδούς ή την κατά Π. Κοέλιο σύγχρονη φράση «… αν θέλεις κάτι πολύ το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να τα καταφέρεις…» και τελικά τα πλαστικά καπάκια που είχαν αγγίξει ήδη τις καρδιές, άγγιξαν ακόμα μία.

Μια εταιρεία ανακύκλωσης ειδών εμφιάλωσης με έδρα την Κεντρική Μακεδονία, με περίσσευμα κοινωνικής ευθύνης, δέχθηκε να κάνει το ψέμα… αλήθεια! Με την προϋπόθεση ότι δε θα γνωστοποιηθεί η εταιρική της ταυτότητα, άρχισε να παραλαμβάνει τις ποσότητες που είχαν μαζευτεί στο Σύλλογο, με αντάλλαγμα την οικονομική συνδρομή της στην εξασφάλιση των αναπηρικών καροτσιών.

‘Έτσι, η προσπάθεια συνεχίστηκε και δεκάδες φορείς από όλη την Ελλάδα, που πληροφορήθηκαν την προσπάθεια μέσω Facebook, blogs και δημοσιευμάτων, άρχισαν να στέλνουν μικρά και μεγάλα δέματα με καπάκια, με το ΚΤΕΛ, με κούριερ, με το ταχυδρομείο.

Αποτέλεσμα, στα πρώτα χρόνια να δοθούν περισσότερα από δέκα αναπηρικά καρότσια όχι μόνο σε άτομα τις περιοχής των Γιαννιτσών αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Αυτή η προσπάθεια άρχισε να βρίσκει μιμητές και σήμερα αρκετοί Σύλλογοι που δραστηριοποιούνται στο χώρο της αναπηρίας άρχισαν για λογαριασμό των μελών τους να επιδίδονται με μανία σε αυτή την προσπάθεια.

Στο διαδίκτυο μπορεί να βρει κάποιος αυτούς τους Συλλόγους και φορείς: Γιαννιτσά, Θεσσαλονίκη, Κέρκυρα, Ρόδος, Αθήνα, Πάτρα, Θράκη και αλλού. Μέσα από μηνύματα ευασθητοποίησης καταφέρνουν να προσφέρουν οικονομική ανακούφιση και να δώσουν χαρά σε άτομα που έχουν ανάγκη, μετατρέποντας τα πλαστικά καπάκια σε αναπηρικά καροτσάκια, ορθοπεδικά είδη, τεχνικά μέλη, αναλώσιμα και άλλα τέτοια είδη.

Όμως, γιατί γίνεται αυτό και τι ρόλο παίζει η Χημεία;

Μία ακόμα αλήθεια προκύπτει από δύο σύμβολα που βλέπουμε στο κάτω μέρος πλαστικών μπουκαλιών και των καπακιών και έχουν σχέση με την ανακύκλωση. 

Σημείωση: τριγωνάκια με άλλους αριθμούς στο κέντρο υποδηλώνουν διαφορετικό είδος πλαστικών π.χ. το 3 αντιστοιχεί στο PVC, το 5 στο PP (πολυπροπυλένιο) κ.ά.

Αυτό είναι το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο, επίσης γνωστό ως PETE ή ΡΕΤ. Τα περισσότερα μπουκάλια νερού και αναψυκτικών φτιάχνονται από αυτό το πλαστικό και είναι συνήθως ασφαλή. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι το υλικό αυτό έχει μία πορώδη επιφάνεια που επιτρέπει στα βακτήρια να συσσωρεύονται, πράγμα που επιβάλλει να μην επαναχρησιμοποιούνται αυτές οι φιάλες ως αυτοσχέδια δοχεία.

Αυτό είναι το πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας, ή αλλιώς HDPE ή PE HD (High Density Polyethylene). Οι περισσότερες συσκευασίες γάλακτος, τα μπουκάλια απορρυπαντικών, τα μπουκάλια χυμού και κυρίως τα καπάκια των συσκευασιών νερού και αναψυκτικών φτιάχνονται από αυτό. Είναι συνήθως αδιαφανές. Αυτό το πλαστικό θεωρείται ασφαλές και έχει χαμηλό κίνδυνο έκλυσης χημικών.

Η διαφορετική χημική σύνθεση των υλικών αυτών (διαφορετικής υφής και αντοχής) έχει ως αποτέλεσμα αν τα πλαστικά καπάκια τοποθετηθούν μαζί με τα πλαστικά μπουκάλια, επειδή δε λιώνουν στην ίδια θερμοκρασία ενδέχεται να καταστρέψουν ολόκληρη την παρτίδα ανακύκλωσης.

Αν πάλι τα πλαστικά καπάκια τοποθετηθούν μόνα τους προς τήξη, επειδή η διαδικασία αυτή είναι πιο σύνθετη, κοστίζει περισσότερο και τελικά θεωρείται λιγότερο κερδοφόρα στην αγορά και το μειονέκτημα είναι ότι χρειάζονται μεγάλες ποσότητες για να δημιουργηθεί «συμφέρουσα» παρτίδα για εκμετάλλευση, με συνέπεια πολλοί φορείς ανακύκλωσης να μην τα δέχονται (σημ: στην Ευρώπη είναι ελάχιστα τα εργοστάσια που ανακυκλώνουν το πλαστικό από τα καπάκια). Εξάλλου στις οδηγίες πολλών φορέων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στο θέμα της ανακύκλωσης, που είναι δημοσιευμένες στο διαδίκτυο, περιλαμβάνεται ο διαχωρισμός των καπακιών και το πέταγμα τους στους συμβατικούς κάδους σκουπιδιών.

Τα καπάκια από πλαστικά μπουκάλια είναι συνήθως τόσο μικρά, που εύκολα μπορεί να παραβλέψει κανείς τον αντίκτυπο που μπορούν να έχουν στο περιβάλλον. Αν πετάξεις ένα στο δρόμο, στο πάρκο ή στην παραλία, πιθανόν να μην το θεωρήσεις και σπουδαία υπόθεση. Έρευνες, όμως, έχουν δείξει ότι τα καπάκια από πλαστικά μπουκάλια είναι ένα από αντικείμενα που βρίσκονται περισσότερο στα σκουπίδια παραλιών, κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων καθαριότητας και είναι το δεύτερο πιο συχνά πεταμένο αντικείμενο μετά τα αποτσίγαρα!

Πόσο αξίζουν τα καπάκια αν πουληθούν σε μία εταιρία; 15 – 20 λεπτά το κιλό ή καλύτερα ένας τόνος αποφέρει σε μέση τιμή περίπου 180 ευρώ. Μικρό ποσό, θα πει κάποιος, σε σχέση με την ποσότητα που απαιτείται για να συμπληρωθεί ένας τόνος (περίπου 540.000 καπάκια μπουκαλιών) και την αξία ενός αναπηρικού καροτσιού (από 150 μέχρι 3.000 €)!

Όμως εμείς μαζεύουμε καπάκια γιατί:

α. μειώνουμε τον όγκο των «άχρηστων» σκουπιδιών που πετιούνται στους κάδους ή στο έδαφος και δημιουργούν ένα αισθητικά αρνητικό αποτέλεσμα.

β. αναπτύσσουμε την περιβαλλοντική – οικολογική συνείδηση μας εντάσσοντας την ανακύκλωση στην καθημερινότητά μας.

γ. κυρίως όμως γιατί έχουμε μία μεγάλη καρδιά και μία πολύ μεγάλη αγκαλιά ώστε να συμβάλουμε και να προσφέρουμε σε πρωτοβουλίες κοινωνικής ευαισθητοποίησης.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τρεις φορείς στους οποίους μπορεί κάποιος να απευθυνθεί:

1. ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΑΝΑΠΗΡΩΝ Ν. ΠΕΛΛΑΣ στα Γιαννιτσά (Κολοκοτρώνη 10, 58100 τηλ. 23820 81308).

2. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΘΡΑΚΗΣ του ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΡΑΠΛΗΓΙΚΩΝ στη Θεσσαλονίκη (Κ. Σιγάλα 9 και Παπαδάκη 41, τηλ. 2310 310210, 2310 325300).

3. Ο «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ» Αθήνα τηλ. 210 5200583.

Οι φωτογραφίες που ακολουθούν είναι από την προσπάθεια που γίνεται ήδη στο σχολείο μας και αφορούν την αφισούλα ευαισθητοποίησης και την παρτίδα με καπάκια που έχουν μαζευτεί και σταλεί στα Γιαννιτσά.